Υπέρ: Ξεχάστε τις περιγραφές θέσεων εργασίας
Των Edward E. Lawler III και Christopher G. Worley, Πανεπιστήμιο Νότιας Καλιφόρνιας
Έχει έρθει ο καιρός για τη διοίκηση επιχειρήσεων να κάνει ένα «reset». Δεν πρόκειται για μια απλή διαδικασία, βάσει της οποίας η ηγεσία θα γίνει πιο αποτελεσματική, ή θα εφαρμοστεί η τελευταία τάση για την ενίσχυση της παραγωγικότητας. Είναι αναγκαίο να επέλθει μια κατακλυσμιαίααλλαγή και να γίνει πλήρης αναθεώρηση τόσο των εταιρικών στόχων όσο και του τρόπου επίτευξής τους.
Παρότι στο παρελθόν κυριαρχούσε η οργάνωση βάσει ιεραρχίας, στη νέα εποχή που ξημερώνει για τον κόσμο των επιχειρήσεων ο εταιρικός σχεδιασμός πρέπει να αλλάξει προσανατολισμό. Η ιεραρχική οργάνωση, η οποία χαρακτηρίζεται από αυστηρούς περιορισμούς, κεντρική λήψη αποφάσεων και σαφώς καθορισμένες περιγραφές θέσεων εργασίας, συχνά αποξενώνει τους εργαζόμενους και προάγει τον ατομικισμό. Τα παραδοσιακά συστήματα διοίκησης σταδιακά περνούν στη σφαίρα του παρελθόντος, χωρίς αξία ή συνάφεια με το σημερινό εργασιακό περιβάλλον, όπου το ανθρώπινο κεφάλαιο έχει ολοένα και περισσότερο τον πρώτο λόγο.
Καθώς οι παραδοσιακές ιεραρχικές δομές αποσύρονται από το παιχνίδι, την ίδια τύχη πρέπει να έχει κι ένα από τα βασικά εργαλεία τους: οι περιγραφές θέσεων εργασίας, οι οποίες, παρά την ευρεία εφαρμογή τους, είναι περισσότερο δυσλειτουργικές παρά ωφέλιμες. Θέτουν όρια, περιχαρακώνουν τους εργαζόμενους και αποτελούν μια βολική δικαιολογία για την αποφυγή καθηκόντων και πρωτοβουλιών. Εκτός του ότι η εκπόνηση και η επικαιροποίησή τους κοστίζει, περιορίζουν τις αλλαγές και πλήττουν την ευελιξία. Η καλύτερη λύση είναι η κατάργησή τους και η θέσπιση ενός χώρου εργασίας όπου όλοι οι εργαζόμενοι είναι ιεραρχικά εξισωμένοι και μοιράζονται τις ευθύνες.
Αν και εν πρώτοις τα παραπάνω φαίνονται πολύ ριζοσπαστικά, αυτός ο τρόπος διοίκησης εφαρμόζεται με επιτυχία εδώ και δεκαετίες στις περισσότερες εταιρείες παροχής επαγγελματικών υπηρεσιών και γνώσεων. Η ίδια προσέγγιση υιοθετείται και σε έναν αυξανόμενο αριθμό παγκόσμιων εταιριών, συμπεριλαμβανομένων των Google (GOOG), Netflix (NFLX), Nike (NKE) και W.L. Gore. Ένας μακροχρόνιος πρωτοπόρος αυτού του «νέου» τρόπου διοίκησης είναι η Nordstrom (JWN), μια εταιρεία που αριθμεί 110 χρόνια ζωής και λειτουργεί βάσει μιας απλής αρχής: «Δείξτε ορθή κρίση σε όλες τις περιπτώσεις». Η Nordstrom απέκτησε τη θρυλική της φήμη στον τομέα των υπηρεσιών χωρίς περιγραφές θέσεων εργασίας που υπαγορεύουν στους εργαζόμενους τα καθήκοντά τους.
Σ’ αυτό το σημείο πρέπει να διευκρινίσουμε ότι η ανάγκη για ηγεσία δεν θα πάψει. Πάντα θα χρειάζονται οραματιστές, ορισμένοι άνθρωποι με επιρροή και άλλοι με εκτελεστικές ικανότητες. Ειδάλλως πώς θα γινόταν οτιδήποτε; Οι αλλαγές που καλούμαστε να υιοθετήσουμε έχουν να κάνουν με το πώς διοικούμε και κατευθύνουμε. Η σύγχρονη προσέγγιση της διοίκησης πρέπει να προάγει την ευελιξία, να δίνει έμφαση στην προσαρμοστικότητα και να επικεντρώνεται στο ανθρώπινο κεφάλαιο ως πηγή ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος. Ανεξαρτήτως του μεγέθους μιας επιχείρησης, η προσέγγιση αυτή διασφαλίζει τη βιώσιμη αποτελεσματικότητά της στο άμεσο αλλά και το απώτερο μέλλον.
Κατά: Υπάρχει λόγος που εφαρμόζεται το σύστημα της ιεραρχίας
Του Ron Ashkenas, Schaffer Consulting
Τι δελεαστική σκέψη! Ένας χώρος εργασίας χωρίς αφεντικά, όπου όλοι συμμετέχουν ισότιμα. Ακούγεται τόσο ωραίο που μοιάζει ουτοπικό και συνειρμικά φέρνει στο νου τον σοσιαλιστικό εργατικό παράδεισο. Σύμφωνοι: το σύστημα αυτό έχει αποδειχτεί ότι λειτουργεί σε ορισμένες σχετικά περιορισμένες και ελεγχόμενες περιπτώσεις, όπως είναι οι αυτοδιοικούμενες ομάδες εργασίας. Μπορεί όμως να εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα; Είναι πράγματι το όραμα του μέλλοντος; Κατά τη γνώμη μου δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
Είτε μας αρέσει είτε όχι, η ιεραρχία είναι γραμμένη στο DNA μας. Τα πρώτα αφεντικά μας είναι οι γονείς μας, οι οποίοι έχουν την ωριμότητα και τη δύναμη να αποφασίζουν για μας. Ως παιδιά μαθαίνουμε να σεβόμαστε τους μεγαλύτερους, τους δασκάλους, τους ανθρώπους σε θέσεις εξουσίας. Οι σχέσεις ιεραρχίας γίνονται τόσο φυσικές όσο η αναπνοή.
Σε ότι αφορά τον κόσμο των επιχειρήσεων, η ιεραρχία είναι κάτι περισσότερο από ανθρώπινη προδιάθεση: αποτελεί πρακτική αναγκαιότητα. Σκοπός μιας οργάνωσης είναι να κινητοποιήσει διαφορετικές δεξιότητες και ικανότητες προκειμένου να παράγει αγαθά και υπηρεσίες. Στη σύγχρονη εποχή έχουμε θέσει στην υπηρεσία μας την τεχνολογία έτσι ώστε να πολλαπλασιάζουμε τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας. Όμως για να γίνουν όλα αυτά, πρέπει να αναλάβουν την εκτέλεση των απαραίτητων καθηκόντων οι κατάλληλοι άνθρωποι (δεδομένου ότι δεν έχουν όλοι τις ίδιες ικανότητες) και στη συνέχεια να ενοποιηθούν τα αποτελέσματα της εργασίας τους για να κατευθυνθούν στους πελάτες. Κάποιος πρέπει να αναλάβει να διευθύνει και να συντονίσει αποτελεσματικά τις ενέργειες που απαιτούνται σε κάθε στάδιο και επίπεδο της διαδικασίας. Αυτός είναι ο ρόλος του προϊστάμενου, του μάνατζερ, του συντονιστή της ομάδας και της διοίκησης. Χωρίς αυτήν την καθοδήγηση και τη λήψη αποφάσεων, η αποδιοργάνωση θα ήταν αναπόφευκτη. Θα θέλατε να ταξιδεύετε με ένα αεροπλάνο που δεν έχει κυβερνήτη πτήσης; Ή να υποβληθείτε σε μια χειρουργική επέμβαση χωρίς να υπάρχει επικεφαλής της χειρουργικής ομάδας;
Εντούτοις, η αποδοχή της αναγκαιότητας για ιεραρχία δεν σημαίνει ότι τα αφεντικά πρέπει να είναι ήρωες ή τύραννοι. Μπορούν να παίρνουν αποφάσεις μετά από προσεκτική εξέταση των δεδομένων και ακολουθώντας διαδικασίες διαβούλευσης. Ούτε σημαίνει ότι δεν μπορούν να αξιοποιηθούν τα πλεονεκτήματα ενός δικτύου πόρων. Η θέσπιση των κατάλληλων ορίων μπορεί να διευκολύνει τη δικτύωση, ενώ η πλήρης απουσία ορίων αφήνει τους εργαζόμενους να «αλωνίζουν» ελεύθερα χωρίς καθοδήγηση. Κατάλληλα είναι τα όρια εκείνα που είναι διαπερατά όσο χρειάζεται ώστε να υπάρχει η δυνατότητα για ανταλλαγή πληροφοριών, πόρων και ιδεών που συμβάλλουν στην επιτυχή λειτουργία της επιχείρησης. Δεν υποστηρίζουμε ότι αυτό επιτυγχάνεται εύκολα. Όμως σίγουρα δεν επιτυγχάνεται καθόλου αν δεν υπάρχουν ηγέτες που έχουν την αρμοδιότητα να παίρνουν αποφάσεις, όταν οι απόψεις διίστανται ως προς την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθηθεί. Τουλάχιστον προς το παρόν δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος οργάνωσης από την εφαρμογή κάποιας μορφής παραδοσιακής ιεραρχίας.
Οι γνώμες και τα συμπεράσματα που εκφράζονται στο DebateRoomτου BusinessWeekδεν αντιπροσωπεύουν απαραίτητα τις απόψεις του BusinessWeek, του BusinessWeek.com, ή του εκδοτικού οίκου The McGraw-Hill Companies.
