Τρίτη 7 Ιουνίου 2011

21 τόμοι, 28.000 λέξεις και 90 χρόνια για το πρώτο λεξικό αρχαίων γλωσσών


Ενενήντα χρόνια χρειάστηκαν οι επιστήμονες για να ολοκληρώσουν τους 21 τόμους του πρώτου πλήρους λεξικού, που περιλαμβάνει τις γλώσσες της αρχαίας Μεσοποταμίας και των Ασυρριακών και Βαβυλωνιακών διαλέκτων, οι οποίες έχουν σταματήσει να μιλιούνται εδώ και 2.000 χρόνια. Οι λέξεις έχουν διατηρηθεί σε πήλινες πινακίδες και λίθινες επιγραφές και άρχισαν να αποκωδικοποιούνται εδώ και περίπου 200 χρόνια. Το λεξικό περιέχει περίπου 28.000 λέξεις, δίνοντας τις ποικίλες έννοιές τους κατά περίπτωση, και καλύπτει μια περίοδο κατά προσέγγιση από το 2500 π.Χ. έως το 100 μ.Χ.
Η ολοκλήρωση του μνημειώδους έργου οφείλεται σε ερευνητές του πανεπιστημίου του Σικάγο, σύμφωνα με τους New York Times. Κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί πλέον να μελετήσει καλύτερα τη γλώσσα που μιλούσε ο Ακκάδιος βασιλιάς Σαργών ο Μέγας τον 24ο αιώνα π.Χ., καθώς και ο Χαμουραμπί το 1700 π.Χ. για να συντάξει τον διάσημο πρώτο γνωστό κώδικα νόμων στην Ιστορία.
Στη γλώσσα αυτή γράφτηκαν και τα Έπη του Γιλγαμές, το πρώτο αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ενώ αυτή τη γλώσσα χρησιμοποιούσε ο Ναβουχοδονόσωρ Β', όταν σχεδίαζε την κατασκευή των Κρεμαστών Κήπων της Βαβυλώνας.
Η αρχαία γλώσσα της Μεσοποταμίας -και οι ποικίλες σημιτικές παραλλαγές της- ήταν η γλώσσα των εμπόρων της εποχής, των πρώτων οργανωμένων γεωργών, αλλά και η γλώσσα αρχαίων ιατρικών-μαγικών, αστρολογικών-αστρονομικών και άλλων πρωτο-επιστημονικών βαβυλωνιακών κειμένων. Όπως δήλωσε ο Τζιλ Στάιν, διευθυντής του Ασιατικού Ινστιτούτου του πανεπιστημίου του Σικάγο, το λεξικό «θα αποτελέσει απαραίτητο εργαλείο έρευνας για οποιονδήποτε επιστήμονα θέλει να μελετήσει τα γραπτά αρχεία του πολιτισμού της Μεσοποταμίας», που βρίσκονται σε σφηνοειδή γραφή, η οποία εφευρέθηκε από τους Σουμέριους κατά την τέταρτη χιλιετία προ Χριστού.
Το λεξικό φέρει ένα κάπως παραπλανητικό επίσημο τίτλο («Ασσυριακό Λεξικό Σικάγο»), προς τιμή του Τζέημς Χένρι Μπρέστιντ, ιδρυτή του Ασιατικού Ινστιτούτου του πανεπιστημίου, ο οποίος και ξεκίνησε τη συστηματική σύνταξη του λεξικού το 1921, έχοντας κατά νου ένα εξάτομο έργο στα πρότυπα του Λεξικού Αγγλικής Γλώσσας της Οξφόρδης.
Οι παλαιότεροι ερευνητές πίστευαν ότι τα περισσότερα γραπτά κείμενα αποδίδονταν στους Ασσύριους ηγεμόνες, καθώς επίσης ότι ο όρος «Ασσύριος» ήταν συνώνυμος με τις περισσότερες αρχαίες σημιτικές γλώσσες. Όμως η νεότερη έρευνα έχει πλέον δείξει ότι η βάση της γραπτής γλώσσας προέρχεται από την Ακκαδία.

Το λεξικό -ο πρώτος τόμος του οποίου εκδόθηκε το 1956- μοιάζει πιο πολύ με εγκυκλοπαίδεια, παρά με ένα κοινό "γλωσσάρι", καθώς οι περισσότερες λέξεις έχουν πολλαπλές έννοιες και παράλληλα δίνεται αναλυτικά το ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύχθηκαν και εξελίχθηκαν, με άφθονα παραδείγματα από τη λογοτεχνία, τη θρησκεία, το δίκαιο, το εμπόριο και την καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, 17 ολόκληρες σελίδες είναι αφιερωμένες σε μια μόνο λέξη, τη λέξη «ούμου», που σημαίνει «μέρα».
Δεν λείπουν επίσης, όπως είναι επόμενο για ένα έργο τέτοιου μεγέθους, οι αμφισβητήσεις από άλλους επιστήμονες για διάφορες πτυχές των ερμηνειών. Όλο το λεξικό κοστίζει 1.995 δολάρια και κάθε μεμονωμένος τόμος 45 έως 150 δολάρια.