Αναμφισβήτητα το ΜΒΑ αποτελεί έναν από τους πλέον αναγνωρίσιμους μεταπτυχιακούς τίτλους. Για κάποιον που στοχεύει στο να εργαστεί και να κάνει καριέρα στη διοίκηση επιχειρήσεων ένας τέτοιος τίτλος συνιστά όπλο απαραίτητο. Μ’ αυτό κατά νου, ακολουθεί μια σύντομη ενημέρωση γύρω από βασικά ζητήματα που αφορούν το ΜΒΑ.
Τι είναι το ΜΒΑ;Σε γενικές γραμμές, το ΜΒΑ είναι ένα μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών, που διδάσκει αρχές διοίκησης επιχειρήσεων. Κύριο χαρακτηριστικό του, και στοιχείο που το διακρίνει από τα υπόλοιπα μεταπτυχιακά προγράμματα, είναι ο προσανατολισμός του στην πρακτική πλευρά του αντικειμένου που διδάσκει. Αυτός είναι ο σκοπός των λεγόμενων case studies (μελέτες περιπτώσεων). Πρόκειται για γεγονότα που έχουν συμβεί σε διάφορες επιχειρήσεις ανά τον κόσμο, τα οποία θέτουν στους φοιτητές διλήμματα που καλούνται να λύσουν και μ’ αυτόν τον τρόπο τίθενται στη θέση των μάνατζερ που αντιμετώπισαν αυτά τα προβλήματα. Έτσι οι φοιτητές γνωρίζουν όψεις του επιχειρηματικού κόσμου, ορισμένες ή πολλές από τις οποίες στο μέλλον είναι πιθανό, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, να βιώσουν και οι ίδιοι.
Γιατί ΜΒΑ; Σίγουρα η κατοχή ενός ΜΒΑ είναι για το βιογραφικό πολύ καλύτερη από την απουσία ενός τέτοιου τίτλου. Ωστόσο, δεν θα πρέπει αυτό να γίνει ο βασικός λόγος για την παρακολούθηση ενός τέτοιου μεταπτυχιακού προγράμματος. Το ουσιαστικό, εκείνο δηλαδή που θα πρέπει να παρακινήσει κάποιον να παρακολουθήσει ένα ΜΒΑ, είναι η επιθυμία να μάθει περισσότερα για τη διαχείριση των επιχειρήσεων. Κι αυτό δεν είναι τόσο απλό κι εύκολο όσο ακούγεται. Διότι το ΜΒΑ δεν διδάσκει μόνο ορισμένες αρχές, με τις οποίες κάποιος θα μπορέσει να πορευθεί επαγγελματικά, ή και κάποια παραδείγματα, τα οποία φαντάζεται ότι θα του λύνουν όλα ή σχεδόν όλα τα προβλήματα που θα αντιμετωπίσει στην καριέρα του. Πάνω απ’ όλα, το ΜΒΑ διδάσκει την επιμονή του μάνατζερ να ενημερώνεται διαρκώς για ό,τι συμβαίνει στο πεδίο δραστηριοτήτων του (και όχι μόνο – αφού πάντα υπάρχει η δυνατότητα για μεταφορά τεχνογνωσίας από το έναν κλάδο στον άλλον). Το ΜΒΑ διδάσκει το πώς να λειτουργεί ένας μάνατζερ και όχι απλώς το πώς να είναι. Διότι το δεύτερο δηλώνει στατικότητα, τον άνθρωπο δηλαδή που αρκείται στην απόκτηση συγκεκριμένων γνώσεων και δεξιοτήτων, ανεξάρτητα από το πέρασμα του χρόνου και την αλλαγή των καταστάσεων στην αγορά. Αντιθέτως, το πρώτο (το πώς να λειτουργεί κανείς ως μάνατζερ) είναι το σημαντικό, διότι ο αποτελεσματικός μάνατζερ είναι αυτός που δεν εφησυχάζει, αλλά αντιθέτως αναζητεί και βρίσκει τρόπους τόσο για την επίλυση των διαφόρων προβλημάτων με τον αποτελεσματικότερο τρόπο (λύση προβλήματος από λύση προβλήματος διαφέρει), όσο και για να ωθεί την επιχείρηση μπροστά. Επομένως, για να αποφασίσει κανείς να παρακολουθήσει ένα ΜΒΑ θα πρέπει να θέλει να γίνει όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερος μάνατζερ. Γι’ αυτό και μια τέτοια απόφαση ήδη διακρίνει εκείνον που έχει την όρεξη (και, επομένως, τις περισσότερες πιθανότητες) να επιτύχει στην καριέρα του από εκείνον που θα φτάσει κάποια στιγμή να αναρωτηθεί γιατί είχε μπει στον κόπο να ασχοληθεί με κάτι τέτοιο. Με άλλα λόγια, αυτή είναι η πρώτη απόφαση που θα διακρίνει τον επιτυχημένο μάνατζερ.
Ποιο ΜΒΑ;Σήμερα τα προγράμματα ΜΒΑ που προσφέρονται είναι τόσο πολλά και διαφορετικά, ώστε προκαλείται σύγχυση σε όποιον για πρώτη φορά δει το σχετικό κατάλογο των σχολών και των ειδικοτήτων. Μάλιστα, υπάρχουν και πολλά αναγνωρισμένα διεθνώς πανεπιστήμια, τα οποία παρέχουν καθένα το δικό του ΜΒΑ. Ο υποψήφιος μεταπτυχιακός φοιτητής δεν θα πρέπει ούτε να πελαγώσει, αλλά ούτε και να παρασυρθεί από τα μεγάλα ονόματα των πανεπιστημίων.
Δύο είναι οι κύριοι παράγοντες που θα καθορίσουν την τελική επιλογή. Ο πρώτος είναι ο οικονομικός. Τα ΜΒΑ έχουν από αρκετά έως πολύ υψηλά δίδακτρα. Επομένως, ο παράγοντας αυτός εκ των πραγμάτων θα περιορίσει τις επιλογές που έχει κανείς να κάνει. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι, γενικά, μπορεί τα δίδακτρα να είναι υψηλότερα από άλλα μεταπτυχιακά προγράμματα, ωστόσο είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει απόσβεση (με την κατάλληλη προσπάθεια και αγώνα, φυσικά – τίποτα δεν γίνεται αυτόματα). Με άλλα λόγια, η διάθεση χρημάτων για ΜΒΑ αποτελεί μια πολύ καλή επένδυση. Ο δεύτερος παράγοντας είναι προσωπικός. Εδώ ο υποψήφιος μεταπτυχιακός φοιτητής θα πρέπει να κάτσει και να σκεφτεί σοβαρά ποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα ταιριάζει καλύτερα στην καριέρα που επιθυμεί να ακολουθήσει ή ήδη ακολουθεί.
Ποιοι μπορούν να παρακολουθήσουν ένα ΜΒΑ; Δεν υπάρχει όριο ηλικίας. Μάλιστα, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα μεταπτυχιακά προγράμματα, το ΜΒΑ παρακολουθούν συνήθως πρόσωπα που έχουν ήδη αρχίσει να εργάζονται. Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να πούμε πως το ΜΒΑ είναι κατάλληλο για όσους ξέρουν τι θέλουν από την επαγγελματική τους ζωή και είναι διατεθειμένοι να κάνουν τις απαραίτητες θυσίες. Διότι ένα πρόγραμμα ΜΒΑ είναι πολύ απαιτητικό και χρειάζεται χρόνο και δυνάμεις για να αντεπεξέλθει κανείς. Οι ρυθμοί του είναι έντονοι και συχνά θα πρέπει ο μεταπτυχιακός φοιτητής να συνδυάζει τις εντατικές αυτές σπουδές με την εργασία του. Με άλλα λόγια, το ΜΒΑ απαιτεί τη μέγιστη δυνατή αφοσίωση από το φοιτητή. Αν κάποιος δεν είναι διατεθειμένος να κάνει τις θυσίες αυτές, τότε ίσως να είναι καλύτερο να μην ξεκινήσει. Επίσης, καλύτερο είναι να μην αρχίσει τέτοιες σπουδές εκείνος που θεωρεί τον τίτλο του ΜΒΑ ως την απόλυτη λύση στα προβλήματα που έχει μέχρι τώρα αντιμετωπίσει στην εργασία του, όπως οι διάφορες απορρίψεις. Σε γενικές γραμμές, το ΜΒΑ είναι κατάλληλο για όποιον έχει την απαραίτητη ωριμότητα, ώστε όχι μόνο να γνωρίζει τις δυνατότητές του, αλλά και να είναι σε θέση να σχεδιάσει όσο γίνεται καλύτερα τα χρόνια που απαιτούνται για την απόκτηση του πτυχίου (τόσο οικονομικά όσο και σε επίπεδο προσωπικής ζωής) και, κυρίως, θα έχει την αυτοπειθαρχία να υλοποιήσει το σχέδιό του αυτό.
Αυτό που είναι ιδιαίτερα σημαντικό να σημειωθεί είναι πως για να παρακολουθήσει κανείς ένα πρόγραμμα ΜΒΑ κάθε άλλο παρά απαιτείται οι προηγούμενες σπουδές του να σχετίζονται με τη διοίκηση των επιχειρήσεων. Είναι πολλοί εκείνοι που επιλέγουν να παρακολουθήσουν ένα ΜΒΑ και προέρχονται από εντελώς διαφορετικούς κλάδους, όπως π.χ. εκείνον της φιλολογίας.
Κλείνοντας τη σύντομη αυτή αναφορά στα μεταπτυχιακά προγράμματα ΜΒΑ, χρειάζεται να σημειωθεί ότι δεν θα πρέπει κανείς να περιμένει πως με το που αποκτά το δίπλωμα αυτό θα βρει αμέσως δουλειά. Ο εντονότατος ανταγωνισμός της εποχής μας απαιτεί να έχει κανείς τα περισσότερα δυνατά εφόδια και προσόντα, αλλά τούτα δεν εγγυώνται την άμεση επαγγελματική αποκατάσταση. Όλες αυτές όμως οι δυσκολίες, από την επιλογή του κατάλληλου ΜΒΑ προγράμματος μέχρι την εύρεση εργασίας ή τη βελτίωση της εργασιακής κατάστασης είναι οι πρώτες και ίσως από τις σπουδαιότερες προκλήσεις που θα έχει να αντιμετωπίσει ένας μάνατζερ.
Δρ. Μιχάλης Κατσιμίτσης
