Του John R. Ryan
Τι έχουν στο μυαλό τους οι επιχειρηματίες αυτές τις μέρες. Κρίνοντας από την έκρηξη στις εκδόσεις βιβλίων και άρθρων σχετικών με το θέμα τα τελευταία ένα ή δύο χρόνια, η απάντηση είναι αρκετά προφανής: τα ίδια τους τα μυαλά. Ο ταχέως αναπτυσσόμενος τομέας της νευροεπιστήμης – δηλαδή της μελέτης του νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου - αποτελεί πλέον την επικρατούσα τάση. Το παιχνίδι παίζεται στο ποιος θα μπορέσει πιο γρήγορα να συνδέσει τις θεωρίες τής επιστήμης αυτής με την πρακτική εφαρμογή τους στην εργασία.
Ο σύμβουλος David Rock αναλαμβάνει να πραγματευτεί το θέμα σε ένα βιβλίο που δίνει πολλή τροφή για σκέψη και έχει τίτλο: Your Brain at Work: Strategies for Overcoming Distraction, Regaining Focus, and Working Smarter All Day Long. Ο Ton ySchwartz επιχειρεί κάτι αντίστοιχο στο δικό του σύγγραμα με τίτλο The Way We’re Working Isn’t Working: The Four Forgotten Needs That Energize Great Performance. Ένα πρόσφατο άρθρο στο περιοδικό Strategy + Business με τίτλο Business «That’sTheWayWe (UsedTo) DoThingsAroundHere» των JeffreySchwartz, PabloGaito, και DougLennick, διερευνά το πώς η γνώση τής νευροεπιστήμης μπορεί να βοηθήσει τις εταιρείες στην προσπάθειά τους για μόνιμη αλλαγή της εταιρικής κουλτούρας.
Στη δική μου εταιρεία, κοιτάζουμε την νευροεπιστήμη με μεγάλο ενδιαφέρον και προσβλέπουμε σε αυτήν για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της εταιρικής διοίκησης. Γιατί τελικά η επιτυχία μιας διοίκησης καταλήγει να εξαρτάται από πολύ συγκεκριμένα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά. Όσο περισσότερα γνωρίζουμε για το πώς να ενθαρρύνουμε τη θετική συμπεριφορά και να αλλάξουμε την περιοριστική συμπεριφορά τόσο στους εαυτούς μας όσο και στους άλλους, τόσο καλύτερα θα ανταποκριθούμε στις προκλήσεις που συναντούμε. Την περασμένη άνοιξη οργανώσαμε μία σειρά διαλέξεων από ειδικούς στον τομέα της νευροεπιστήμης, που είχαν έρθει από όλα τα μέρη των ΗΠΑ, ώστε να ενημερωθούμε για τις τελευταίες εξελίξεις στο αντικείμενο της εργασίας τους.
Το συμπέρασμα συνοψίζεται στα εξής: Όλοι μας είμαστε δέσμιοι των συνηθειών μας. Χρειάζεται πραγματική προσπάθεια για να αλλάξουμε τα μονοπάτια που έχουν χαράξει στο μυαλό μας οι συνήθειες αυτές, είτε μιλάμε για τον τρόπο που τρώμε, τον τρόπο που ακούμε ή που θυμόμαστε να πλύνουμε τα δόντια μας. Τα μονοπάτια αυτά όμως είναι πολύ πιο ευμετάβλητα από ό,τι είχαμε αρχικά πιστέψει, πράγμα το οποίο σημαίνει ότι μπορούμε να μάθουμε νέους και πιο έξυπνους τρόπους για να κάνουμε το κάθε τι και σε οποιαδήποτε ηλικία, αρκεί να το επιχειρήσουμε.
Ανατρέποντας τις παλιές καλές τακτικές
Ολοι συνήθως υπερεκτιμούμε τη σημασία του «έμφυτου ταλέντου» ενώ ταυτόχρονα υποτιμούμε τη σημασία των ικανοτήτων που υπάρχουν στο δυναμικό μας. Το γεγονός αυτό έχει σημαντικές επιδράσεις στον τρόπο που διοικούμε μία επιχείρηση. Σε ατομικό επίπεδο, μπορούμε να ξεκινήσουμε από τις ελλείψεις – όπως είναι η τάση να αρνούμαστε τον έπαινο σε διαπροσωπικό επίπεδο ή να μην προβαίνουμε σε ανάθεση εργασιών – και να αναπτύξουμε μία στοχευμένη, βασιζόμενη σε θέματα συμπεριφοράς, προσέγγιση για την διόρθωσή τους. Σε εταιρικό επίπεδο, δεν πρέπει να αφήσουμε την παλιά ‘καραμέλα’ «δεν έχει ξαναγίνει ποτέ με αυτό τον τρόπο» να γίνει η αιτία για να συνθλίβεται κάθε καινοτομία και να αποστραγγίζεται το έμψυχο υλικό της εταιρείας από κάθε ενέργεια και διάθεση για πρωτοτυπία.
Θα πρέπει, ταυτόχρονα, να αντιμετωπίζουμε το χείμαρρο των συμβουλών για προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη που προέρχονται από τον κλάδο της νευροεπιστήμης με κάποιο σκεπτικισμό. Όταν πολύπλοκα και δύσκολα επιστημονικά ευρήματα αρχίζουν να διαδίδονται ευρέως, μπορεί να καταλήξουν υπεραπλουστευτικά, υπερεκτιμημένα και, τελικά, απογοητευτικά. Παρ’ όλ’ αυτά, τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι η νευροεπιστήμη έχει τη δύναμη να επηρεάζει τον τρόπο που εργαζόμαστε και τη διάρκεια στην οποία μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί. Γι ΄αυτό είναι βασικό για εμάς να διοικούμε την επιχείρησή μας έχοντας μία εμπεριστατωμένη γνώση για τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Η εμπειρία μας σχετικά με την αλλαγή της συμπεριφοράς των ηγετών, σε συνδυασμό με στοιχεία από περίπου 400.000 ηγετικά στελέχη με τα οποία έχουμε εργαστεί, υποδεικνύουν ορισμένες τακτικές που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τώρα προκειμένου να ενισχύσουμε τη δική μας απόδοση και να προσφέρουμε ένα πρότυπο επιτυχίας στους συναδέλφους μας.
Κατ ΄αρχάς, να είμαστε θετικοί. Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν παλιομοδίτικο κλισέ, αλλά η έρευνα υπογραμμίζει τη διαχρονική του αξία. Ο ψυχολόγος MartinSeligman πριν από 20 χρόνια ασχολήθηκε με τη δύναμη της «επίκτητης αισιοδοξίας». Σήμερα, η JessicaPayne, βοηθός καθηγήτρια ψυχολογίας στο NotreDame, αναφέρει ότι η θετική διάθεση αυξάνει την ευφράδεια, βελτιώνει τη δημιουργικότητα και τη διαδικασία επίλυσης προβλημάτων και μας βοηθά να σκεπτόμαστε λιγότερο γραμμικά, παράμετροι που αποτελούν το κλειδί για την καινοτομία.
Συνολικά, όσο πιο θετικοί είμαστε, τόσο μεγαλύτερες πιθανότητες έχουμε να μας έρθουν φαεινές ιδέες. Η έρευνά μας καταδεικνύει ότι οι ηγέτες πρέπει να αποπνέουν αυτοπεποίθηση, πίστη στο ότι μπορούν να τα καταφέρουν και πάθος για τη δουλειά τους. Σε καθημερινή βάση, αυτό μεταφράζεται στο να μπαίνουμε χαμογελαστοί στην εταιρεία μας και να παραμένουμε έτσι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας (ειδικά όταν δεν έχουμε καμία διάθεση για κάτι τέτοιο), επαινώντας τις γυναίκες και τους άντρες υπαλλήλους μας για το έργο τους και δίνοντας θάρρος στους συναδέλφους που αντιμετωπίζουν προκλήσεις στη δουλειά ή στο σπίτι τους.
Αποφεύγοντας τις μυγοπαγίδες
Δεύτερον, και πολύ στενά συνδεδεμένο με το πρώτο: μπορούμε να επιτύχουμε μία αλλαγή στους ανθρώπους γύρω μας, δίνοντάς τους λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με αυτό που κάνουν καλά και πώς μπορούν να βελτιωθούν – αρκεί αυτό να γίνεται με θετικό τρόπο, τακτικά και με συνέπεια.
Η Barbara Fredrickson, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνα στο ChapelHill, η οποία υπήρξε πρωτοπόρος στον τομέα της θετικής ψυχολογίας, περιγράφει τα μυαλά μας σαν «μυγοπαγίδες για αρνητικές σκέψεις». Έτσι, αν θέλουμε οι εργαζόμενοι να προωθούν και να στηρίζονται στη συνεργασία, κάνουμε λάθος λέγοντάς τους: «Δεν συμπεριφέρεσαι σαν παίκτης της ομάδας» ή «Δεν συνεργάζεσαι όπως θα έπρεπε με τους συναδέλφους σου». Εντάσσοντας τις οδηγίες και τις παραινέσεις μας με ένα τόσο αρνητικό τρόπο, ουσιαστικά ενισχύουμε τα αρνητικά μονοπάτια στο μυαλό τους που προκαλούν αυτή τη συμπεριφορά, γιατί τώρα σκέφτονται, «πρέπει οπωσδήποτε να μην το κάνω αυτό».
Επιπλέον, αν οι εργαζόμενοι κρατήσουν αμυντική στάση από την αρχή της συζήτησης, δεν θα καταφέρουν να απορροφήσουν σωστά τις πληροφορίες σχετικά με τη δουλειά τους. Είναι πιο υγιές και μακράν πιο αποτελεσματικό αν θέτατε ένα συγκεκριμένο, με το βλέμμα στο μέλλον στόχο συμπεριφοράς, όπως, «Θα ήθελα να μιλήσω σε τρία διαφορετικά μέλη της ομάδας ανάπτυξης προϊόντος αυτή την εβδομάδα και να ζητήσω την άποψή τους για την τρέχουσα μελέτη». Στη συνέχεια, επιδιώξτε να έχετε τακτικά αυτή τη συζήτηση με τους εργαζόμενους μέχρι η διαδικάσία αυτή της συζήτησης με άλλους υπαλλήλους γίνει για αυτούς μέρος της ρουτίνας τους – γιατί θα έχουν προγραμματίσει πλέον τον εγκέφαλό τους στο να την υποστηρίξει.
Νους υγιής εν σώματι υγιεί
Τρίτον, κρατηθείτε σε φόρμα. Είναι γνωστό εδώ και πολύ καιρό ότι η καρδιά και οι μύες μας επωφελούνται τα μέγιστα από την τακτική άσκηση, την υγιεινή διατροφή και τον επαρκή ύπνο. Πιο πρόσφατα, μέσα από τη δική μας έρευνα σε ανώτερα στελέχη, ανακαλύψαμε έναν ισχυρό συσχετισμό μεταξύ της αποτελεσματικής ηγεσίας και της τακτικής άσκησης. Συνεργάτες δίνουν υψηλότερη βαθμολογία αποτελεσματικότητας ηγεσίας σε διοικητικά στελέχη που γυμνάζονται τακτικά.
Στην πραγματικότητα, οι αθλούμενοι παίρνουν υψηλότερη βαθμολογία από τους μη αθλούμενους σε όλες τις παραμέτρους ηγεσίας, συμπεριλαμβανομένης της αξιοπιστίας, της καθοδήγησης άλλων και της αυθεντικότητας. Η έρευνά μας δείχνει ότι μόνο το 47% των στελεχών που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι οι ίδιοι μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα σωστής διατροφής, υγείας και καλής φυσικής κατάστασης. Όταν ερωτήθηκαν για άλλα ανώτερα στελέχη στις εταιρείες τους, μόνο το 33% είπε ότι οι συνάδελφοί του αποτελούν πρότυπα υγείας και ευεξίας. Μπορούμε όλοι να βελτιωθούμε σε αυτό τον τομέα. Σήμερα μάλιστα, η έρευνα του εγκεφάλου προσφέρει επιπλέον κίνητρα. Αποδεικνύεται ότι η τακτική αερόβια άσκηση τονώνει το μυαλό μας σημαντικά, δημιουργώντας νέους νευρώνες που ενισχύουν τη μάθηση και τη μνήμη.
Τέλος, σε όλους μας αρέσει να να κάνουμε παράπονα για το άγχος, αλλά η αλήθεια είναι ότι ωφελούμαστε πολύ από αυτό έως ενός σημείου. Όπως μας είπε η JessicaPayne στη διάρκεια πρόσφατης διάλεξής της, το υπερβολικό άγχος που διαρκεί για μήνες ή και χρόνια - το είδος του άγχους που αντιμετωπίζουν οι στρατιώτες μάχης σε αποστολές μεγάλης διάρκειας αλλά και οι εργαζόμενοι και οι οικογένειες απέναντι σε δύσκολες καταστάσεις, μπορεί να έχει σοβαρές και μακροχρόνιες επιπτώσεις στη μνήμη και τη μαθησιακή δυνατότητα του εγκεφάλου. Απεναντίας, το μηδαμινό άγχος, μας κάνει αδρανείς. Το μέτριο ή μετριασμένο άγχος, ωστόσο, είναι ιδανικό για τη μάθηση.
Ως ηγέτες, πρέπει να προκαλούμε τους υπαλλήλους μας με τρόπους που οικοδομούν τις δεξιότητές τους και το αίσθημα της ιδιοκτησίας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους: με εναλλαγές θέσεων εργασίας, αποστολές στο εξωτερικό, διατμηματικές ομάδες εργασίας ή ειδικά προγράμματα κατάρτισης, για να αναφέρουμε ορισμένους. Για να διασφαλιστεί ότι η όλη εμπειρία δεν προκαλεί υπερβολικό άγχος, επιστρατεύστε προπονητές και συμβούλους οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν στην πορεία.
Οι ταλαντούχοι άνθρωποι θέλουν μια ευκαιρία να αποδείξουν το ταλέντο τους και είναι ευθύνη μας να δίνουμε αυτή την ευκαιρία.
Ο JohnR. Ryan είναι πρόεδρος του Κέντρου Δημιουργικής Ηγεσίας, μη κερδοσκοπικού ακαδημαϊκού ιδρύματος το οποίο παρέχει υψηλού επιπέδου εκπαίδευση σε παγκόσμια κλίμακα. Έχει διατελέσει πρύτανης στο StateUniversityofNewYork και διευθυντής της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων στο Annapolis του Maryland. Ήταν πιλότος στο ναυτικό για 35 χρόνια και αποστρατεύτηκε με το βαθμό του αντιναύαρχου.
